Nie do końca wiadome było co wyniknie z powrotu Kutza w rodzinne strony pod koniec lat sześćdziesiątych. Powrót ten zaskutkował powstaniem poetyckiej wizji Górnego Śląska, czego początek można ujrzeć w „Soli ziemi czarnej”. Film ten stanowił początek nowego rozdziału w twórczości reżysera. O sukcesie filmu zdecydowała gra kolorów. Zgrabne operowanie kontrastami między ciemnym i brunatnym Górnym Śląskiem, a zielenią obecną w reszcie kraju stanowiło bardzo skuteczny i przyciągający widza zabieg artystyczny. Scena przybycia polskiego oficera z armatą jest momentem zderzenia się dwóch światów: polskiego romantyzmu i śląskiego pragmatyzmu. Zaraz obok pełnych powagi scen zobaczymy również motywy ludyczne, komediowe oraz nawiązujące do obyczajów, gwary i humoru obecnych na Górnym Śląsku. W ten sposób rozpoczął się cykl filmów o tematyce nawiązującej do Śląska.
Kutz o filmie mówił:
Myśl o pokazaniu na ekranie dziejów powstań śląskich nurtowała mnie od bardzo, bardzo dawna. Długo nie potrafiłem jednak znaleźć dla tego tematu właściwego klucza, trafnej formuły artystycznej. U podstaw zamysłu filmowego leżała rodzinna legenda. Mój wuj jako młody chłopiec brał udział w powstaniu i podobnie jak bohater „Soli… „,uratowany został przez cztery młode dziewczyny, które przeniosły go rannego do Sosnowca. Wykorzystałem także inne rodzinne motywy. Patriarchalny dom Gabriela – to dom mojego dziadka, domowego dyktatora. Taki był punkt wyjścia. „Solą ziemi czarnej” chciałem się przyczynić do powstania artystycznej mitologii Śląska, nobilitującej kulturalnie ten region.
O filmie inni pisali następująco
„Sól ziemi czarnej ” wprowadza nową tonację do mitologii walk narodowych.
Rafał Marszałek (1970)
Jeden z kilku najwybitniejszych filmów naszego powojennego ćwierćwiecza.
Konrad Eberhardt (1970)
Jest to jeden z najbardziej filmowych filmów polskich.
Zygmunt Kałużyński (1970)